Birincili varikoz

Etimologiya

Xəstəliyin tam adı "venaların varikoz xəstəliyi"dir. Varikoz sözü Latınca varix (cəm halı: varices) sözündən gəlir, bu da "şişmiş damar" deməkdir. "-osis" sonluğu qeyri iltihabi xəstəlik olduğunu bildirir. Varix sözünün kökü isə varus – "əyri, bükülmüş" deməkdir. Bu sözə digər xəstəliklərin adında da rast gəlinir. 

Başqa dillərdə: varicose veins (EN); varis, varis hastalığı (TT), варикоз, варикозное расширение вен (RU); die Krampfadern, die Varikose (DE)

Etiologiya və Risk Faktorları

• Genetik meyllilik: Ailə üzvlərində varikozun olması riski artırır.
• Hormonal dəyişikliklər: Hamiləlik, menopauza və hormonal preparatların istifadəsi
• Uzun müddət ayaq üstə qalmaq və ya oturaq həyat tərzi: Venoz qayıdışı çətinləşdirir.
• Yaş: Yaş artdıqca vena divarlarının elastikliyi azalır.
• Artıq çəki: Venalara əlavə təzyiq yaradır.

Klinika

• Ayaqlarda ağırlıq və yorğunluq hissi
• Görünən genişlənmiş venalar
• Gecə qıcolmaları və ya ağrılar
• Ayaq və topuq nahiyəsində ödem
• Dəri dəyişiklikləri və ya trofik xoralar (irəliləmiş hallarda)

Diaqnostika

• Anamnez və fiziki müayinə: Xəstənin şikayətləri və klinik əlamətləri qiymətləndirilir.
• Duplex ultrasonoqrafiya: Venaların strukturu və funksiyası vizual olaraq qiymətləndirilir.
• Fotopletizmoqrafiya və ya venoz plethysmografiya: Venoz qayıdışın funksional qiymətləndirilməsi aparılır.

Müalicə

Konservativ Müalicə:

• Kompression terapiya: Müxtəlif dərəcəli kompressiya corabları və ya bandajlar istifadə olunur.
• Fiziki aktivlik: Gündəlik yürüşlər və ayaq əzələlərinin aktivləşdirilməsi tövsiyə olunur.
• Medikamentoz terapiya: Venoaktiv preparatlar simptomların yüngülləşdirilməsində istifadə edilə bilər.

İntervensional və cərrahi müalicə:

• Endovenoz termal ablasiya: Radiotezliklə və ya lazer terapiyası ilə problemli venaların bağlanması.
• Skleroterapiya: Xüsusi maddələrin venaya inyeksiya edilməsi ilə onun bağlanması.
• Cərrahi müdaxilə: Zədələnmiş venaların cərrahi yolla çıxarılması (Stripping, Krossektomiya, CHIVA və s.)