Halqavari bağ darlığı (tendovaginitis stenosans)

Tərif

Bu xəstəlikdə əsas səbəb müvafiq barmağın əsas oynağında bükücü vətərin sinovial qişasının iltihablaşmasıdır. Bu yerdə vətər bir neçə bağ toxuması kanalından (hər uzun barmağın 5 halqavari bağı var) keçir. Bu bağ, bükücü vətərin barmağın skeletinə sıx bir şəkildə sürüşməsini təmin edir.

Terminologiya

Xəstəlik bir neçə adla tanınır: 

Latınca tendovaginitis stenosans - sıxıcı vətər yatağı iltihabı

Latınca digitus saltans - atlanan barmaq

Klinika

Vətər yatağı qalınlaşdıqda daha çox yer tələb edir. Ancaq halqa bağın məhdud genişliyi səbəbindən şişmiş vətər yatağı bu halqa bağla sürtünür. Bunun nəticəsində ağrı meydana gəlir və mexaniki təzyiq nəticəsində yatağın daha da şişməsinə səbəb olur. Həmin  barmaq büküldükdə, şişmiş vətər qalınlaşması “şiddətlə” kanaldan keçir və hərəkəti bloklayır. Yalnız ağrı ilə və müəyyən bir güc sərf edərək, barmaq bir daha “şiddətlə” yenidən uzanma və ya bükülmə vəziyyətinə gətirilə bilər. Bu vəziyyət “atlanan barmaq” və ya ingiliscə trigger finger adlanır.

Risk faktorları

Halqavari bağ darlığına səbəb olan digər amillər aşağıdakılardır:

1. Təkrarlanan Hərəkətlər: eyni hərəkətlərin tez-tez təkrarı, məsələn, əl işləri, musiqi alətlərinin çalınması və ya idman fəaliyyəti bu xəstəliyin inkişafında rol oynaya bilər.
2. Diabet: şəkərli diabet xəstələri, xüsusilə də qan şəkərini tam nəzarət altında saxlaya bilmədikdə, vətər problemləri ilə daha çox qarşılaşa bilərlər.
3. İş: uzun müddət kompüterdə yazı yazmaq və ya digər rəqəmsal işlər görmək, barmaqlarda gərginliyə və iltihaba səbəb ola bilər.
4. Yaş: yaş artdıqca, vətərlərin elastikliyi azalır və bu, darlıq probleminin yaranmasına şərait yarada bilər.
5. Hormonal dəyişikliklər: hamiləlik və menopauza kimi hormonal dəyişiklər, vətərlərin vəziyyətinə təsir edə bilər.
6. Bəzi xəstəliklər: revmatoid artrit, psoriatik artrit və digər iltihabi xəstəliklər, vətərlərin iltihabına və darlığa səbəb ola bilər.
7. Genetik faktorlar: bəzi insanlarda genetik olaraq bu vəziyyətə meyllilik ola bilər.

Bu amillər, halqavari bağ darlığının inkişafına təsir edə biləcək faktorlardır. Hər bir fərd üçün risk faktorları fərqli ola bilər.

Müalicə

Konservativ müalicənin əsas məqsədi şişkinliyi azaltmağa yönəlir. Buraya kortikosteroid inyeksiyaları aiddir. Bu nəticə verməzsə, cərrahi əməliyyat etmək olar. Bu zaman sıx halqa bağ kəsilir və şişmiş vətər yatağı cərrahi şəkildə çıxarılır. Əməliyyat yerli və ya ümumi narkoz altında aparıla bilər. Ambulator olaraq həyata keçirilir. Əməliyyatdan dərhal sonra barmağın hərəkətini artırmaq üçün məşqlərə başlamaq zəruridir. Bütün barmaqlar gündə bir neçə dəfə bükülməli və açılmalıdır. Əməliyyat olunmuş barmağın (baş barmaqdan başqa) orta oynaqda açılması xüsusilə vacibdir, çünki yalnız bu vəziyyətdə əməliyyat sahəsində kəsişən iki bükücü vətər bir-birinə qarşı hərəkət edir. Adətən əməliyyatdan sonrakı iki həftə ərzində bu hərəkətlilik əldə edilməzsə, bu iki bükücü vətər bir-birinə yapışa və barmağın davamlı hərəkət məhdudiyyətinə səbəb ola bilər.

Əməliyyatdan sonrakı sağalma müddətində, əl əməliyyat yarasına uyğun olaraq məhdud şəkildə istifadə olunmalıdır (ağır yük qaldırma, intensiv idman hərəkətləri məsləhət görülmür); uğurla həyata keçirilən hərəkət məşqi ilə yara sağaldıqdan sonra əl yenidən istifadə oluna bilər. Bu zaman yalnız şişkinlik və çapıq inkişafı səbəbilə məhdudiyyətin görülməsi mümkündür. Bunun üçün də intensiv olaraq çapıq toxumasının massajı, manual limfa drenajı məsləhət görülür.